Odisara Etihasa

“ଓଡିଶାର ଇତିହାସ” (ଓଡିଶାର ଇତିହାସ) ପ୍ୟାରୀମୋହନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ଓଡ଼ିଆ ଇତିହାସ ଲିପିର ଏକ ଐତିହାସିକ କୃତି, ଯାହା ୧୮୭୯ (ଅଥବା ୧୮୭୫, ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକ ସାମାନ୍ୟ ଭିନ୍ନ) ରେ ପ୍ରକାଶିତ। ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଜଣେ ସ୍ୱଦେଶୀ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ବ୍ୟାପକ ଇତିହାସ ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଏବଂ ପରିଚୟ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିଲା। ଏହି ପୁସ୍ତକଟି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ (ଆର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ “ଓଡ୍ର” କୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି) ଗୁପ୍ତ, ସୋମବଂଶୀ (ଯଯାତି କେଶରୀଙ୍କ ବୈଷ୍ଣବ ଏବଂ ଶୈବ ଧର୍ମର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ସମେତ), ଏବଂ ଗଙ୍ଗା (ଗଜପତି) ସମୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ରାଜବଂଶ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଶାର ଇତିହାସକୁ ଲେଖେ। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ପରିସ୍ଥିତି, ଗରଜାତ ଏବଂ ମୋଗଲବନ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭାଜନ, ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଦିଗଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ସୀମିତ ଉତ୍ସ ସତ୍ତ୍ୱେ ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବାରେ ଏହାର ଦୃଢ଼ତା ଏବଂ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମନୋଭାବ ପାଇଁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ, ପୁସ୍ତକରେ କିଛି କାଳକ୍ରମିକ ତ୍ରୁଟି ମଧ୍ୟ ଅଛି। ତଥାପି, “ଓଡ଼ିସାର ଇତିହାସ” ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାବାଦକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ଏବଂ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଅତୀତକୁ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଏକ ମୂଳ ପାଠ୍ୟ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ଏହା ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ଏକ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଭାବରେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା, ଯଦିଓ ଏହାର ପ୍ରକାଶନ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା।
“Odisara Itihasa” (History of Odisha) by Pyarimohan Acharya is a landmark work in Odia historiography, published in 1879 (or 1875, sources vary slightly). It’s significant because it was the first comprehensive history of Odisha written by a native Odia author, at a time when the Odia language and identity were facing challenges.
The book traces the history of Odisha from ancient times (referencing “Odra” before the Aryans) through various dynasties like the Guptas, Somavamsis (including Yayati Keshari’s patronage of Vaishnavism and Shaivism), and the Ganga (Gajapati) period, and up to the British rule. Acharya discusses political conditions, the division of Odisha into Garjat and Mughalbandi, maritime trade, and social aspects.While praised for its perseverance and nationalist spirit in gathering historical facts despite limited sources, the book also has some chronological inaccuracies. Nevertheless, “Odisara Itihasa” played a crucial role in galvanizing Odia nationalism and served as a foundational text for understanding the region’s past. It was initially intended as a textbook for schools, though its publication sparked controversy.